کانکس ایران کانتین: دنیای ساختمان های پیش ساخته پر از نام ها، تعاریف و اصطلاحات گوناگون است و در طول تاریخ برحسب مشخصات، ویژگی ها، تجهیزات، طراحی ، ساخت و کاربرد آنها از اسامی متنوعی برخوردار بوده اند: کانکس، کانتینر، کیوسک، شلتر، کانتین، کابین، یونیت، کمپ و … پرسشی که در اینجا مطرح می شود این است که امروزه هر کدام از آنها چه تعریف و کاربردی دارند و چه تفاوت هایی میان آنهاست؟
تقریباً در تمامی زبان ها و همچنین در زبان فارسی واژه های متعددی برای انواع سازه ها یا محفظه های پیش ساخته مورد استفاده قرار می گیرند که هر کدام از آنها تاریخچه و داستان ویژه خود را دارد! اما گاهی این اسامی یا بجای یکدیگر بکار رفته یا به صورت نادرست در مکالمه افراد مصطلح شده اند. برای مثال: کانکس با کانتینر به لحاظ کاربرد و نحوه ساخت، همچنین برخی مشخصات و ویژگی ها کاملاً متفاوت است و این در حالی است که بعضی هنوز هم آنها را بجای هم بکار می گیرند! همچنین واژه شیلتر نیز بجای تلفظ صحیح آن: شلتر (Shelter) به صورت نادرست در میان بسیاری از افراد و به مرور مصطلح شده است.
در ادامه این مطلب از ایران کانتین به تعریف و بررسی دقیق تر هریک از واژه های مذکور خواهیم پرداخت تا تفاوت ها و شباهت ها و به طور کلی مرزهای معنایی آنها پررنگ تر شوند:
کانکس چیست؟
نمونه‌ای از یک کانکس اداری کوچک ۳×۲ (ساخت ایران کانتین)
می توان گفت که در زبان فارسی عمومی ترین و رایج ترین واژه ای که در معادل با یک بنای قابل حمل و از پیش ساخته شده مورد استفاده قرار می گیرد، کانکس است که طیف زیادی از ساختمان های پیش ساخته را به لحاظ انواع مشخصات و ویژگی ها و کاربری های آنها پوشش می دهد.
کانکس ها از جمله محصولات فناوری های نوین ساختمان سازی (و پیش ساختگی) می باشد که همواره به دلیل برخورداری از مزایای گوناگونی که دارند (از جمله: قابلیت جابجایی، ضد زلزله بودن، ساخت و نصب سریع و …) بسیار مورد توجه قرار گرفته اند.
- مشخصات و ویژگی ها: کانکس به طور معمول در ابعاد کوچک تا متوسط (عرض ۱ الی ۴ متر، طول ۲ الی ۱۴ متر، ارتفاع ۲ الی ۳ متر) و از جنس ورق (ساده و گالوانیزه)، ساندویچ پانل، کامپوزیت (فایبرگلاس) ساخته می شوند که در این میان کانکس های ساندویچ پانلی ۶ متری (ابعاد ۶×۳ مترمربع) و ۱۲ متری (ابعاد ۱۲×۳ مترمربع) رایج تر می باشند.
- طراحی و ساخت: کانکس ها معمولاً به صورت مربعی و مستطیلی طراحی و ساخته می شوند. البته اشکال شش-ضلعی و منحنی نیز گاهی مورد استفاده قرار می گیرند. کانکس به لحاظ ساختاری، شامل یک اسکلت است که پس از رنگ آمیزی با نصب کف، بدنه و سقف تجهیز می شود. کف سازی کانکس یکی از مراحل حساس و مهم طراحی و ساخت کانکس به شمار می آید.
- کاربرد: کانکس ها در ابتدا فقط یک محفظه از پیش ساخته شده بوده اند و بیشتر برای انبار کردن کالا و تجهیزات و به ویژه حمل و نقل آنها مورد استفاده قرار می‌گرفته اند؛ اما امروزه به ویژه با انتخاب و بکارگیری شیوه ها، اجزا و مصالح ساختمانی نوین، کانکس ها از تنوع کاربری گسترده ای برخوردار می باشند. از مهمترین کاربری های کانکس می توان به کانکس مسکونی، کانکس اداری، کانکس سرویس بهداشتی، کانکس نگهبانی، کانکس فروشگاهی و … اشاره داشت.
- امکانات و تجهیزات: کانکس ها بر حسب نیاز ملزومات خود را می طلبند و از امکانات و تجهیزات عمومی مانند نصب درب و پنجره تا برق کشی و نورپردازی برخوردار می باشند. از طرفی به لحاظ کاربری می توانند از امکانات و تجهیزات ویژه آن کاربری نیز برخوردار باشند. برای مثال کانکس های اداری از تجهیزات اداری، سامانه های سرمایش و گرمایش و … برخوردارند، در حالی که مشخصاً تجهیزات اداری برای یک کانکس مسکونی لازم نیست. کانکس سرویس بهداشتی امکانات و تجهیزات دستشویی و فاضلاب را نیاز دارد و این درحالی است که کانکس های کلاس درس، می بایست از امکانات و تجهیزات آموزشی برخوردار باشند.
کانتینر چیست؟
انواع کانتینرهای استاندارد
کانتینر (به فارسی بارگنج) یک اتاقک یا محفظه فلزی با مشخصات کاملاً استاندارد (ایزو) است که استفاده اصلی آن، حمل و نقل کالا و محصولات توسط سرویس های باربری و حمل و نقل تجاری (قطار، کشتی، هواپیما، کامیون و …) در سطح جهان است. در زبان فارسی، اصطلاحاً به کامیونی که حامل کانتینر هست نیز همین واژه (کانتینر) اطلاق می شود.
- مشخصات و ویژگی ها: به طور معمول، کانتینر در ایران با طول ۴۰ فوت (به طور دقیق ۱۲٫۱۹۲ متر) و با طول ۲۰ فوت (دقیقاً ۱۹ فوت و ۱۰٫۵ اینچ معادل با ۶٫۰۵۸ متر) وجود دارند. عرض یا پهنای کانتینرهای ۲۰ فوت و ۴۰ فوت، دقیقاً ۸ فوت (معادل با ۲٫۴۳۸ متر) است و ارتفاع آنها در حالت معمولی دقیقاً ۸ فوت و ۶ اینچ (معادل با ۲٫۵۹۱ متر) و در حالت ارتفاع-بلندHigh-Cube دقیقاً برابر با ۹ فوت و ۶ اینچ (معادل با ۲٫۸۹۶ متر) می باشد. کانتینرها در ابعاد دیگر (برای مثال با طول ۴۵ فوت ارتفاع-بلند، با طول های غیر استاندارد ۴۸ فوت، ۵۳ فوت، ۶۰ فوت و …) نیز وجود دارند که دارای کاربردهای خاص بوده و عمومیت کمتری دارند. حجم یک کانتینر ۲۰ فوت برابر با ۱٫۱۶۹ فوت مکعب (معادل با ۳۳٫۱ متر مکعب) ، حجم کانتینر ۴۰ فوت برابر با ۲٫۳۸۵ فوت مکعب (معادل با ۶۷٫۵ متر مکعب) و حجم کانتینر ۴۰ فوت ارتفاع-بلند، برابر با ۲٫۶۶ فوت مکعب (معادل با ۷۵٫۳ متر مکعب) می باشد. وزن یک کانتینر خالی ۲۰ فوت برابر با ۴۸۵۰ پوند (معادل با ۲۲۰۰ کیلوگرم)، وزن کانتینر خالی ۴۰ فوت برابر با ۸۳۸۰ پوند (معادل با ۳۸۰۰ کیلوگرم) و وزن کانتینر خالی ۴۰ فوت ارتفاع-بلند برابر با ۸۵۹۸ پوند (معادل با ۳۹۰۰ کیلوگرم) می باشد.
- طراحی و ساخت: ساخت کانتینر توسط شرکت های صنعتی بین المللی و تحت استاندارد ایزو انجام می پذیرد که در ایران شاید ۱ یا ۲ شرکت به طور رسمی اقدام به تولید کانتینر استاندارد نموده باشند. کانتینرها غالباً تحت ۳ استاندارد ایزو (ISO 668:2013 و ISO 1496-1:2013 و ISO 6346) طراحی و ساخته می شوند.
- کاربرد: همانطور که اشاره شد، کانتینرها عموماً جهت حمل و نقل کالا مورد استفاده قرار می گیرند. در ایران کانتینرها به صورت دست دوم وجود دارند و از آنها علاوه بر حمل و نقل برای انبار محصولات و کالا، تغییر کاربری کانتینر (برای مثال به عنوان کانکس-کانتینر اداری) و … استفاده می شود.
- امکانات و تجهیزات: کانتینر یک محفظه مستحکم فلزی دارای درب دولنگه است که در هر هشت گوشه آن دارای اتصالات پیچشی ضروری برای بلند کردن، انباشته کردن و محکم کردن است.
کیوسک چیست؟
نمونه‌ای از یک کیوسک فروشگاهی-مطبوعاتی فایبرگلاس (ساخت ایران کانتین)
کیوسک نمونه ای از کانکس های خدمات شهری سبک وزن است که به طور معمول در ابعاد کوچکتر طراحی و ساخته شده و کاربری نگهبانی، فروشگاهی، مطبوعاتی، دستگاه خودپرداز و … را دارد. کیوسک ها معمولاً از جنس کامپوزیت (فایبرگلاس) یا ساندویچ پانل ساخته شده و بعضاً طراحی فانتزی تری نسبت به کانکس های معمولی دارند. کیوسک های مطبوعاتی و فروشگاهی را در زبان فارسی گاهی با اصطلاحات “دکه فروشگاهی” ، “دکه روزنامه فروشی” ، “دکه مطبوعاتی” و … نیز می شناسند.
- مشخصات و ویژگی ها: کیوسک ها، کانکس هایی سبک وزن با انعطاف پذیری بیشتر به لحاظ شکل ظاهری هستند؛ و از این رو حمل و نقل آنها نیز ساده تر است.
- طراحی و ساخت: کیوسک ها به طور معمول در ابعاد ۲×۲ ، ۳×۲ یا ۴×۲٫۵ مترمربع طراحی و ساخته می شوند.
- کاربرد: کیوسک های پیش ساخته می‌توانند در سطح شهر، خیابان ها، جاده های بین راهی و اماکن مختلف نظیر دانشگاه‌ها و مدارس، آموزشگاه‌ها، ادارات و سایر سازمان‌ها و با کاربری‌های مختلف (مانند فروشگاه، بوفه، دکه فروشگاهی، دکه مطبوعاتی، دکه نگهبانی و …) مورد استفاده قرار بگیرند.
- امکانات و تجهیزات: کیوسک ها به لحاظ امکانات و تجهیزات دارای درب کوچک ورودی، نمای شیشه ای و پنجره، برق کشی و تجهیزات الکتریکی مناسب و بر حسب نوع کاربری تجهیزات ویژه آن کاربری را دارا می باشند. برای مثال کیوسک های فروشگاهی و مطبوعاتی دارای پیشخوان فروش می باشند.
شلتر چیست؟
نمونه‌ای از شلترهای نظامی پیش ساخته
واژه شلتر (یا شیلتر که تلفظ عامیانه آن در ایران است) در لغت به معنای سرپناه یا جان پناه است که در واقع در صنایع به محفظه ای مستحکم و مقاوم اطلاق می شود که جهت تأمین امنیت و حفاظت از انسان و حیوان، تجهیزات نظامی، الکترونیکی، مخابراتی و … مورد استفاده قرار می گیرد.
با اینکه می توان گفت شلتر با کانکس به نوعی معادل می باشند، اما شلترها همیشه قابل حمل نیستند و می توانند به صورت ثابت طراحی و پیاده سازی گردند. برای مثال شلترهای نظامی نوعی از بنای پیش ساخته قابل حمل و شلترهای هواپیما (Hangar) عموماً قابل حمل و نقل نیستند.
- مشخصات و ویژگی ها: شلترها ابعاد مشخصی ندارند و می توانند بر حسب نیاز در هر ابعادی طراحی و ساخته شوند. آنها در قدیم از چوب و بتن هم ساخته می شده اند اما امروزه معمولاً از جنس فلز به همراه پوشش عایق ساخته می شوند. شلترهای نظامی و مسکونی (Bivouac Shelter) معروفترین گونه شلترهای پیش ساخته می باشند.
- طراحی و ساخت: شلترها می توانند به صورت متحرک یا ثابت طراحی شوند. شلترهای امروزی به ویژه با کاربری های نظامی و استحفاظی، طراحی پیچیده تری نسبت به انواع ساده یا قدیمی تر دارند و به لحاظ متریال های مصرفی بسیار گرانتر می باشند.
- کاربرد: شلترها برحسب جنس، ساختار و کاربرد آنها به انواع گوناگونی تقسیم بندی می‌شوند. برای مثال: شیلتر هواپیما یا آشیانه‌ی هواپیما (Hangar) می برای نگهداری هواپیما، بالگرد و دیگر هواگردها بکار می رود. Air-raid Shelter در واقع به عنوان پناهگاهی امن در برابر حملات هوایی مورد استفاده قرار می گیرد. گونه ای از شیلترها موسوم به Animal Shelter یا Pound جهت نگهداری و حفاظت از حیوانات است. شیلترهای ضد-رادیواکتیو موسوم به Fallout Shelters نیز فضایی محصور هستند که برای محافظت از افراد در برابر بقایای رادیواکتیو و یا اثرات ناشی از تشعشعات هسته‌ای تعبیه شده اند. از دیگر انواع شیلترها می توان به شیلترهای نظامی (Military Shelters)، شیلترهای مخابراتی (Telecommunication Shelters)، شیلترهای ضدانفجار (Blast Shelters) و … اشاره داشت.
- امکانات و تجهیزات: شلترها بعضاً مانند یک کانکس معمولی از امکانات و تجهیزات عمومی مانند نصب درب و پنجره تا برق کشی و نورپردازی برخوردار می باشند. از طرفی به لحاظ کاربری شان می توانند از امکانات و تجهیزات ویژه آن کاربری نیز برخوردار باشند. برای مثال: شلترهای نظامی که سازه هایی امنیتی هستند ضمن اینکه طراحی و ساخت پیچیده و غیر-عمومی دارند، از تجهیزات نظامی و مخابراتی لازم نیز برخوردار می باشند؛ یا شلترهای مخابراتی دارای امکانات رک مخابراتی، ماژول GPS مکان یابی، کپسول اطفاء حریق، سیستم روشنایی داخلی و دیزل ژنراتور، سیستم سرمایش، سیستم هیدرولیک با تراز اتوماتیک، دوربین امنیتی، دکل مخابراتی پنیوماتیک و وینچی و … می باشند.
کانتین چیست؟
- کانتین-کانکس سالن غذاخوری
- کانتین-سالن غذاخوری
کانتین (Canteen) در لغت واژه ای معادل با Flask است که به محفظه کوچک قابل حمل (یا قمقمه) ترجمه می شود؛ معنای دیگر کانتین خوراکگاه یا تفرجگاه مجاور سربازخانه یا اغذیه فروشی یا نوعی بوفه مجاور ادارات و مدارس می باشد.
امروزه در زبان فارسی به یک بنای (محفظه) پیش ساخته قابل حمل یا ثابت که عموماً بعضی از انواع کانکس، کانتینر (تغییر کاربری)، کیوسک، شلتر و … را در بر می گیرد، اصطلاحاً کانتین می گویند که تنها نسبت به هرکدام از انواع ساختمان های پیش ساخته واژه عام تری است.
کابین پیش ساخته چیست؟
- نمونه‌ای-از-یک-کابین-چوبی
- نمونه‌ای-از-یک-کابین-اتاق-کنترل
کابین (Cabin) در لغت به معنای یک سازه یا کلبه کوچک و مستقل است که به طور معمول از چوب ساخته می شود. از این نظر انواع مختلفی از کابین ها موسوم به کلبه ساحلی (Beach Cabin)، کلبه چوبی (Log Cabin) و … وجود دارند.
معنای دیگر کابین که امروزه غالباً در سامانه های حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد، فضایی تعبیه شده جهت نظارت، کنترل و رانندگی (ناوبری) وسائط نقلیه می باشد. بدین لحاظ، انواع کابین ها موسوم به کابین هواپیما (Aircraft Cabin)، کابین کشتی (Ship Cabin)، کابین کامیون (Truck Cabin) و … وجود دارند.
- مشخصات و ویژگی ها: کابین به طور معمول در ابعاد کوچک ۲×۲ ، ۳×۲ تا ۴×۲٫۵ طراحی و ساخته می شوند. کابین ها به این دلیل که امروزه عموماً کاربرد نظارتی دارند، از وجه های شیشه ای (حداقل در ۱ تا ۲ وجه) برخوردار می باشند.
- طراحی و ساخت: کابین های مستقل کنترل و نظارت می توانند در ابعاد دلخواه طراحی و ساخته شوند؛ اما کابین های ویژه سامانه های حمل و نقل مشخصاً از ابعاد خاص و استاندارد ویژه آن سامانه برخوردار می باشند.
- کاربرد: امروزه علاوه بر موارد مذکور، یکی از پرکابردترین کابین ها، به کابین اتاق کنترل (Monitoring) معروف است که جهت کنترل و نظارت بر امور مرتبط با سامانه های حمل و نقل، سیستم های الکترونیکی، مخابراتی، نظامی و … مورد استفاده قرار می گیرد.
- امکانات و تجهیزات: امکانات عمومی و همچنین امکانات تخصصی شامل: ماژول GPS مکان یابی، کپسول اطفاء حریق، سیستم روشنایی داخلی و …
یونیت پیش ساخته چیست؟
نمونه‌ای-از-یونیت-درمانگاهی-پیش-ساخته
یونیت های پیش ساخته (Prefabricated Units) غالباً به عنوان واحدهای فناوری پیش ساختگی مدولار طراحی شده و مورد استفاده قرار می گیرند و می توانند کاربری های گوناگونی داشته باشند؛ اما امروزه ساختمان های پیش ساخته دیگر نیز (مانند کانکس-باکس ها یا کانتینرها) با تغییر کاربری می توانند به عنوان یونیت های پیش ساخته و با کاربری خاص مورد استفاده قرار بگیرند. برای مثال یونیت های پیش ساخته آزمایشگاهی یا یونیت-کانکس درمانی.
مشخصات و ویژگی ها: یونیت ها بر حسب کاربری می توانند در ابعاد و اشکال مختلفی طراحی و ساخته شوند. آنها غالباً به صورت مستطیلی و دارای یک وجه باز هستند.
طراحی و ساخت: یونیت ها معمولاً از جنس ساندویچ پانل یا کامپوزیت های عایق در یک ساختار و چیدمان مدولار ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.
کاربرد: یونیت های پیش ساخته غالباً برای کاربری های با دسترسی عمومی مانند یونیت های آزمایشگاهی و درمانگاهی، یونیت نمایشگاهی، سرویس بهداشتی و … مورد استفاده قرار می گیرند.
امکانات و تجهیزات: با توجه به کاربری یونیت ها، می توان انواع امکانات و تجهیزات عمومی و اختصاصی متناسب با کاربری آنها تعبیه نمود. تجهیزات تهویه مطبوع، روشنایی و نورپردازی، کانتر، امکانات پزشکی و درمانی و … غالباً برای یونیت ها تعبیه می شوند.
کمپ پیش ساخته چیست؟
- شیلتر-کمپ-مسکونی-پیش-ساخته—۲
- شیلتر-کمپ-مسکونی-پیش-ساخته—۱
یکی از انواع ساختمان‌های پیش ساخته که در ابعاد بزرگ و از ترکیب تعداد قابل توجهی کانکس (یونیت) های همسان و غیرهمسان طراحی و ساخته می‌شوند، موسوم به کمپ های پیش ساخته (یا کانکس-کمپ ها) می‌باشند که دارای کاربری‌های گوناگونی نظیر مسکونی، اداری، خوابگاهی، کارگاهی، کارگری، مهندسی و … می‌باشند. هر کمپ پیش ساخته می‌تواند دارای یک کاربری یا همزمان دو و یا چندین کاربری باشد.
کمپ های پیش ساخته (بنا به برخورداری از ساختار مدولار)، سازه‌هایی توسعه پذیرند و با توجه به کاربری آنها، از بخش ها (Sections) و واحدهای (Units) متعددی تشکیل شده‌اند که در واقع هر کدام از واحدها، یک کانکس (یونیت) پیش ساخته است که جزئی از یک کل را تشکیل می‌دهد.
- مشخصات و ویژگی ها: کمپ های پیش ساخته ابعاد بزرگی دارند و بدین لحاظ می‌بایست از طراحی بسیار حرفه‌ای برخوردار باشند. مزایا و ویژگی های کمپ های پیش ساخته بسیارند و از این رو در بسیاری از مواقع جایگزین مناسبی برای ساختمان سازی سنتی می باشند.
- طراحی و ساخت: طراحی یک کمپ پیش ساخته، نقش بسیار پررنگ و مهمی را در بهینه سازی مراحل ساخت و تولید، همچنین استحکام و عمر آن ایفا می کند. کمپ های پیش ساخته به صورت طراحی چند-تکه یا چند-بخشی انجام می پذیرد که هر بخش، از یک، دو یا چند واحد خاص تشکیل شده است. به این صورت می‌توان هر یک از بخش‌های پیش ساخته را پس از ساخت، به محل پروژه یا مقصد حمل کرده و در آنجا مطابق با پلان و نقشه طراح کمپ، در کنار هم نصب و پیاده سازی نمود.
- کاربرد: کمپ های پیش ساخته می توانند ساختمان پیش ساخته ای باشند که محلی را برای اسکان، زندگی و سکونت افراد فراهم آورند. که آنها را کمپ های مسکونی می نامند. کمپ های مسکونی طراحی های گوناگونی دارند و به طور معمول از امکانات و تجهیزات مورد نیاز و ضروری برای اسکان و زندگی افراد برخوردار می‌باشند. همچنین کمپ های خوابگاهی گونه خاص تری از کمپ های مسکونی پیش ساخته می باشند که به طور اختصاصی محلی را برای خواب و استراحت افراد فراهم می‌آورند. از طرفی کمپ های اداری مشخصاً برای مکان ها و فضاهای اداری و جهت اسکان و فعالیت مدیران و پرسنل امور اداری مورد استفاده قرار می‌گیرند. از کاربرد های دیگر کمپ های پیش ساخته می توان به کمپ کارگاهی، کمپ اسکان کارگری، کمپ اسکان مهندسین، همچنین گونه های ترکیب کاربری های گوناگون نظیر کمپ های اداری-مسکونی، کمپ های اداری-کارگاهی و … نیز اشاره داشت.
- امکانات و تجهیزات: کمپ های پیش ساخته بنا به کاربری آنها از بخش ها یا یونیت های متعددی می توانند برخوردار باشند. برای مثال یک کمپ مسکونی شامل بخش(های) گیت ورود و گیت خروج، بخش مسکونی، بخش خدمات/سرویس‌های بهداشتی، بخش نگهبانی و حفاظت، بخش خدمات شهری و … هر بخش نیز از واحدهای متعدد بر حسب نوع کاربری بخش تشکیل یافته است؛ برای مثال بخش سرویس بهداشتی از واحدهای بهداشتی (کانکس سرویس بهداشتی) تشکیل شده است.
